Life is ... sometimes Poetry brings enlightenment

[pjotr]

In heavy or joyless moments poetry can bring some ballance or joy.

This poem was translated and put on the wall of the Museum of Modern art in Amsterdam, Het Stedelijk. I read the whole poem, which was translated and written in English and took a copy of it on paper with me, which I put in my poetry file of collected poems in Dutch and other languages, which I cut out of newspapers, magazines or the poems I get from exhebitions or performances of poets themselves.

I have to admid that I am more a proze guy then a poetry fellow, but in the last two decades I started collecting poems, and really liking and undestanding lyrics of songs. Especially the English ones of music that I like.

This is the poem of the Stedelijk Museum of the Russian poet Joseph Brodsky, who was a friend of Czesław Miłosz:

New Life

Imagine that war is over, that peace has resumed its reign.
That you can stil make a mirror. That it's a cuckoo
or a magpie, and not a Junkers, that chirps in the twigs again.
That a window frames not a towns rubble but its rococo,
palms, magnolias, pine trees, tenacious ivy, grass,
laurel. That the cast-iron lace the moon used to sheperd
clouds in, in the end endured the onslaught of mimosa, plus
burst of agrave. That life must start from the very treshold.

People exit their rooms, where chairs like the letter b or else
h shield them from vertigo on occasion.
They are of use to nobody save themselves,
pavement flagstones, the rules of multiplication.
That's the impact of statues. Of their empty niches,
more accurately. Well, failing sanctity, one stil can use its byword.
Imagine that this is all true. Imagine you speak of your-
self while speaking of them, of anything extra, sideward.

Life starts anew indeed like this - with a painted view
of a vulcanic eruption, of a dinghy high waves beleaguer.
With the attendant feeling it's only you
who survey the disaster. Wit the feeling that you are eager
to shift your gaze any moment, catch sight of a couch, a blast
of peonies in a Chinese vase, sallow against the plaster.
Their garish colors, their wilting mouths must
be, in their turn, harbingers of a disaster.

Each thing is vulnerable. The very thought about
a thing gets quickly forgotten. Things are, in truth, the leeches
of thought. Hence their shapes - each one is a brain's cutout -
their attachment to place, their Penelope features;
that is their taste for the future. At sunrise, a rooster's heard.
Stepping out of the tub, wrapped in a bedsheet's linnen
in a hotel in the new life, you face the herd
of four-legged furniture, mahogany and cast iron.

Imagine that epics shrink into idylls. That words are but
the converse of flame's long tongue's, of that raging sermon
which used to devour your betters greedily like dry wood.
That flame found it difficult to determine
your worth, not to mention warmth, That's why you've survived in tact.
That's why you can stomach apathy, that's why you feel fit to mingle
with the pomonae, vertumni, ceres this place is packed
with. That's why on your lips is this sheperd's jingle.

For how long can one justify oneself? However you hide the ace,
the table gets hit with jacks of some odd suit and tailor.
Imagine that the more sincere the voice, the less in it is the trace
of love for no matter what, of anger, of tears, of terror.
Imagine your wireless catching at times your old anthem's hum.
Imagine that here, too, each letter is trailed by a weaning
retinue of its likes, forming blindly now "betsy," now "ibrahim,"
dragging the pen past the limits of alphabet and meaning.

Twilight in the new life. Cicadas that don't relent.
A classicist perspective that lacks a tank or,
barring that, dank for patches to obfuscate its end;
a bare parquet floor that never sustained a tango.
In the new life, no one begs the moment, "Stay!"
Brought to a standstill, it guickly succumbs to dotage.
And your features, on top of that, are glazed enough anyway
for scratching their matte side with "Hi" and attaching the postage.

The white stuccoed walls of a room are turning more white because
of a glance shot in their direction and boding censure,
steeped not so much in far meadows' morose repose
as in the spectrum's lack of their self-negating tincture.
A thing can be pardoned plenty. Especially where it cones,
where it reaches its end. Ultimately, one's unbound
curiousity about these empty zones,
about these objective vistas, is what art seems to be all about.

In the new life, a cloud is better than the bright sun. The rain,
akin to self-knowledge, appears perpetual.
On the other hand, an unexpected train
you don't wait for alone on a platform arrives on schedule.
A sail is passing its judgement on the horizon's lie.
The eye tracks the sinking soap, though it's the foam that's famous.
And should anyone ask you "Who are you?" you reply, "Who-I?
I am Nobody," as Ulysses once muttered to Polyphemus.

Josephy Brodsky

Translated by the author and David MacFayden
(So Forth, 1996, Farrar Straus Giroux)

[pjotr]

Joseph Brodsky

Iosif Aleksandrovich Brodsky (Russian: Ио́сиф Алекса́ндрович Бро́дский) (24 May 1940 – 28 January 1996) was a Russian-American poet, essayist, and Nobel Laureate in Literature. He was appointed Poet Laureate Consultant in Poetry to the Library of Congress in 1991.

Biography

Early years

Brodsky was born into a Jewish family in Leningrad. His father was a professional photographer in the Soviet Navy and also published photos in papers and magazines. His mother was a professional interpreter. In early childhood Brodsky survived the Siege of Leningrad when he and his parents nearly died of starvation, and later he suffered from various health problems caused by the siege. When he was fifteen, Brodsky left school and tried to enter the School of Submariners without success. He went on to work as a milling machine operator. Later, having decided to become a physician, he worked at the morgue at the Kresty prison. He subsequently held a variety of jobs at a hospital, in a ship's boiler room, and on geological expeditionsAt the same time, Brodsky engaged in a program of self-education. He learned English and Polish (mainly to translate poems by Czesław Miłosz, who was Brodsky's favorite poet and later became a friend), and acquired a deep interest in classical philosophy, religion, mythology, and English and American poetry.

Career

Brodsky began writing his own poetry and producing literary translations around 1957. His writings were apolitical. The young Brodsky was encouraged and influenced by the poet Anna Akhmatova who called some of his verses "enchanting." In 1963, he was arrested and in 1964 charged with social parasitism by the Soviet authorities. A famous excerpt from the transcript of his trial made by journalist Frida Vigdorova was smuggled to the West:

Judge: And what is your profession, in general?
Brodsky: I am a poet and a literary translator.
Judge: Who recognizes you as a poet? Who enrolled you in the ranks of poets?
Brodsky: No one. Who enrolled me in the ranks of humankind?
Judge: Did you study this?
Brodsky: What this?
Judge: How to become a poet. You did not even try to finish high school where they prepare, where they teach?
Brodsky: I didn’t think you could get this from school.
Judge: How then?
Brodsky: I think that it ... comes from God, yes God.

For his "parasitism" Brodsky was sentenced to five years of internal exile with obligatory engagement in physical work and served 18 months in the Archangelsk region. His sentence was commuted in 1965 after protests by prominent Soviet and foreign cultural figures, including Evgeny Evtushenko, Dmitri Shostakovich, and Jean-Paul Sartre. In 1964, Leonid Brezhnev came to power. As the Khrushchev Thaw period ended, only four of Brodsky's poems were published in the Soviet Union. He refused to publish his writings under censorship and most of his work appeared only in the West or in samizdat form until 1987.

Exile


Memorial on house in Saint Petersburg, where Brodsky lived, Mourousis' house

Brodsky was expelled from the USSR on 4 June 1972 and moved to the United States where he was naturalized in 1977. His first teaching position in the US was at the University of Michigan. He was Poet-in-Residence and Visiting Professor at Queens College, Smith College, Columbia University, and the Cambridge University in England. He was a Five-College Professor of Literature at Mount Holyoke College, brought there by poet and historian Peter Viereck.

In 1978, Brodsky was awarded an honorary degree of Doctor of Letters at Yale University, and on 23 May 1979, he was inducted as a member of the American Academy and Institute of Arts and Letters. In 1981, Brodsky received the John D. and Catherine T. MacArthur Foundation's "genius" award. He is also a recipient of The International Center in New York's Award of Excellence. In 1986, his collection of essays Less Than One won the National Book Critics Award for Criticism. In 1987, he won the Nobel Prize for Literature, the fifth Russian-born writer to do so. At an interview in Stockholm airport, to the question: "You are an American citizen who is receiving the Prize for Russian-language poetry. Who are you, an American or a Russian?", he responded: "I am Jewish - a Russian poet and an English essayist".

In 1991, Brodsky became Poet Laureate of the United States. His inauguration address was printed in Poetry Review. Brodsky held an honorary degree from the University of Silesia in Poland and was an honorary member of the International Academy of Science.

Ideas

A recurring theme in Brodsky's writing is the relationship between the poet and society. In particular, Brodsky emphasized the power of literature to positively impact its audience and to develop the language and culture in which it is situated. He suggested that the Western literary tradition was in part responsible for the world having overcome the catastrophes of the twentieth century, such as Nazism, Communism and the World Wars. During his term as the Poet Laureate, Brodsky promoted the idea of bringing the Anglo-American poetic heritage to a wider American audience by distributing free poetry anthologies to the public through a government-sponsored program. This proposal was met with limited enthusiasm in Washington. Much of Brodsky's writing–particularly his essays such as Less Than One–dabbled in existentialist philosophy.

Personal life


Memorial to Brodsky, in the patio of philological faculty of Saint Petersburg State University, by Konstantin Simun.



In 1962, in Saint Petersburg, Anna Akhmatova introduced Brodsky to the artist Marina Basmanova. Marina had the type of appearance which fascinated Brodsky: her dark hair, green eyes and mellow voice enchanted the poet. From then until his exile in 1972 Brodsky had a relationship with Marina Basmanova which produced a son Andrey. Basmanova joined Brodsky in his sentence in Archangelsk, but she never married Brodsky, because of obstruction from the Soviet authorities. She registered the child under her own surname. However, Brodsky supported Marina and Andrey.


Marina Basmanova


(Anna Akhmatova: 1889-1966)

In the 1990s Brodsky invited his son to visit him in New York for three months, and they maintained a father-son relationship until Brodsky's death. Andrey married in the 1990s and the marriage produced three children, all of them were recognized and supported by Brodsky as his grandchildren. Marina, Andrey and his children are living in Saint Petersburg, Russia.

In 1990, while teaching literature in France, Brodsky married a young student Maria Sozzani, who has a Russian-Italian background. The marriage produced one daughter, Anna.


Joseph Brodsky with his wife Maria Sozzani in 1990



Brodsky died of a heart attack in his New York City apartment on January 28, 1996, and was buried in the Episcopalian section at Isola di San Michele cemetery in Venice, Italy (the setting of his book Watermark).


Grave of Brodsky in San Michele.

A close friend to fellow Nobel laureate Derek Walcott, Brodsky was memorialized in Walcott's poetry collection The Prodigal (pp. 26–27).

www.nevanews.com/index.php?id_article=666§ion=13

[pjotr]

Anna Akhmatova: 1924


Akhmatova as a young woman

lV

And as it’s going (by Anna Akhmatova)

And as it’s going often at love’s breaking,
The ghost of first days came again to us,
The silver willow through the window then stretched in,
The silver beauty of her gentle branches.
The bird began to sing the song of light and pleasure
To us, who fear to lift looks from the earth,
Who are so lofty, bitter and intense,
About days when we were saved together.

Anna Akhmatova: Sinking Language Back To Sound & Silence

Much of Akhmatova’s work seems to me to fall under the injunction from Osip Mandelstam that she cites above her lyric apostrophe “To the Poem.” “Let the word return to music.” Again and again, the voices that articulate her poems speak of silencing themselves in order to allow the language of uncodified sound to resonate with their own deepest natures. So, in one early poem, she writes, “Both of us so quiet now/we are walking in tender silence along the firm crest of the snow drift/to my mysterious white house,/ This fulfilled dream/is sweeter than all songs ever sung:/the brushing of twigs,/ the clink of your spurs.” As Akhmatova grows older, and life in Russia grimmer, the tone of her clutching to these unsullied sonic markers of a reality beyond war and politics, becomes less tender and more bitterly defiant. “Willow” from 1940 begins, “I grew in patterned silence/in the cool nursery of the century./Man’s voice had no sweetness for me/but I understood the wind./I loved the burdocks and the nettles/but above all the silver willow.” She relates that her beloved willow has died now, and then, in the poem’s close, speaks of how other willows “say something in strange voices” that bring her to silence. The patterned silence of childhood becomes the silence of mourning.

But her dream of how word, sound and silence can intercut each other is nowhere more poignantly evoked than in a poem she wrote in the Lenin Hospital in 1961 while listening to the soprano opera singer Vishnevskaya sing Villa Lobos’ ‘Brazil Bachiana.” Akhmatova writes, “The woman’s voice rushes like the wind,/ black, moist, and nocturnal.’ Whatever it touched in flight/becomes something else immediately./ It flows like the sparkle of diamonds,/ silvers something somewhere –/mysterious rustles/of rarest silk.” Surely, this is Akhmatova’s dream for herself — that her voice will become a mythic shape-shifter, a Proteus, transforming into whatever it touches — no longer merely speaking language, merging with the sounds that delineate fundamental being. The paradoxes, anguished and joyful both, in placing the “clink” of a beloved’s spurs in snow above his or her own voice are never lost on Akhmatova. And perhaps this is why, in the end, she seems to recognize that the merging she idealizes cannot happen, and the best she can really offer any deeply loved place or human being is true absence of word, sound and music all. So, in her afterword to the 1944 Leningrad cycle, Akhmatova writes, “I hand over my silence — my last and highest award — to the great martyr Leningrad.”

(Translations here are by Richard McKane from a selection of Akhmatova’s poems published by Bloodaxe books.)

[pjotr]

Josif Brodski

Josif Aleksandrowicz Brodski (ros. Иосиф Александрович Бродский; ur. 24 maja 1940 w Leningradzie, Związek Radziecki, zm. 28 stycznia 1996 w Nowym Jorku, Stany Zjednoczone) – jeden z największych poetów i eseistów XX wieku. W ZSRR skazany na przymusowe roboty za pasożytnictwo. W 1972 pozbawiony obywatelstwa i wydalony ze Związku Radzieckiego. Zamieszkał w Nowym Jorku, gdzie wykładał na różnych uczelniach. W latach 1991-1992 został Laureatem Biblioteki Kongresu USA.

Został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1987 za uniwersalne wartości całokształtu twórczości literackiej, odznaczające się jasnością myśli i poetycką siłą. Brodskiego pochowano w Wenecji, którą pokochał, i której poświęcił esej Znak wodny.

Dzieła

* Wielka elegia dla Johna Donne'a (1963)
* Wiersze i poematy zbiór wierszy wydany w USA w (1965) roku
* Postój na pustyni (1970)
* Koniec pięknej epoki (1977)
* Część mowy (1977)
* Nowe stance do Augusty (1982)
* Elegie rzymskie (1982)
* Urania (1987)
* Marmur (1984) – sztuka teatralna
* Mniej niż ktoś (1986) – tom eseistyczny (Tyt. oryg. „Less Than One”. Pierwsze pełne wydanie po polsku - Znak, Kraków, 2006; wcześniej po polsku ukazywały się wybory esejów z tego zbioru pod tytułami: „Mniej niż ktoś”, nakładem CDN w roku 1989 oraz „Śpiew wahadła”, nakładem "Zeszytów Literackich", w latach 1989 i 1996.)
* Wiersze bożonarodzeniowe

[pjotr]

Anna Achmatowa



Anna Achmatowa (ros. Анна Ахматова), właściwie Anna Gorienko (ur. 23 czerwca 1889, zm. 5 marca 1966 w Domodiedowie) – rosyjska poetka, przedstawicielka modernizmu.

Anna Achmatowa była jedną z najwybitniejszych rosyjskich poetek, czołową przedstawicielka akmeizmu. Nazywana duszą rosyjskiego Srebrnego Wieku, porównywana z Safoną i Mozartem. Jej twórczość to zarówno refleksyjne, subtelne liryki, jak i uniwersalne, z genialną strukturą wewnętrzną poematy w rodzaju Requiem (1935-40), mistrzowskiej tragedii o terrorze stalinowskim. Pisała utwory różnorodne tematycznie, jak czas i pamięć, los artystki, czy trauma lat życia i tworzenia w cieniu stalinizmu. Jest też autorką prac historycznych o Puszkinie oraz wspomnień o Aleksandrze Błoku i Amadeo Modiglianim. Z niewielkimi przerwami władze radzieckie ledwo ją tolerowały, przez długie okresy zakazane było publikowanie jej poezji, a w 1946 roku stała się ofiarą bezpardonowej polityczno-ideowej nagonki ze strony partii doprowadzonej do powtórnego zakazu publikacji i wystąpień publicznych. Po śmierci Stalina, wraz z nastaniem tzw. odwilży, stopniowo przywracana do życia publicznego i świadomości społeczeństwa ZSRR.

Biografia

Wczesne lata

Urodziła się na południu ówczesnej Rosji, w mieście Bolszoj Fontan koło Odessy, w rodzinie inżyniera kapitana drugiej rangi marynarki wojennej (wówczas już w stanie spoczynku). Od 1890 roku mieszkała w Carskim Siole. Uczęszczała tam do miejscowego Gimnazjum Maryjskiego. W 1905 roku, po rozwodzie rodziców zamieszkała z matką, Inna Erazmowną, z domu Stogową, na Krymie. Kontynuowała naukę w Gimnazjum Funduklejewskim w Kijowie, które zakończyła w 1907 roku. W tym samym roku podjęła studia na Wyższych Kursach Żeńskich w Kijowie, a w 1911 – studia w Petersburgu na Wyższych Kursach Historyczno-Literackich Rajewa.



Związki

Była zamężna z Nikołajem Gumilowem (1910-1918), Władimirem Szylejko (1918-1926) i Nikołajem Puninem (nieoficjalnie od 1922, oficjalnie 1926-1938). Z pierwszego małżeństwa miała syna, Lwa Nikołajewicza Gumilowa. Tajna informacja o poetce, sporządzona w Leningradzkim Zarządzie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w 1946 roku, wspomina o profesorze anatomii Władimirze Gieorgijewiczu Garszynie, którego Achmatowa miała uważać za męża po odejściu od niej Punina. Biografie wymieniają też „zakochaną przyjaźń” z Nikołajem Władimirowiczem Niedobrowo (1913-1916).

Podróże w młodości

Po pierwszym zamążpójściu dwukrotnie odwiedziła Paryż, a w 1912 roku podróżowała po Włoszech. Z tego okresu datuje się jej znajomość z Amadeo Modiglianim.

Pierwszy okres radziecki

Po 1917 roku nie wyemigrowała z Rosji. Podzieliła los własnego narodu i niezależnych twórców w totalitarnym ustroju. Osobiście nie była więziona, ale dotknęło ją to poprzez taki udział wielu jej bliskich – rozstrzelanego Gumilowa, aresztowanego, zwalnianego, osadzanego w obozach jedynego syna i trzeciego męża, zmarłego ostatecznie w obozie, aresztowanego na jej oczach Osipa Mandelsztama. W latach 1923-1940 nie ukazywały się praktycznie żadnej jej publikacje. Dotkliwie przeżyła pierwsze (1935) aresztowania syna i męża (zwolniono ich po tygodniu), a potem drugie (1938) syna, skazanego wkrótce w pierwszej instancji na 10 lat obozu, a ostatecznie na lat 5.



W okresie od 1922 do 1940 roku praktycznie były zakazane jej poetyckie publikacje. Jako nieproletariacka poetka została w 1925 roku wykluczona z Leningradzkiego Oddziału Wszechrosyjskiego Związku Pisarzy. W tym okresie nadal tworzyła, ale większość tych utworów zaginęła. Znajduje też nowe zainteresowanie – badanie twórczości Puszkina oraz architektury Petersburga. Sporadycznie wygłasza na te tematy wykłady. Nieregularnie występuje też na wieczorach poetyckich. Wykonuje przekłady dzieł z zakresu sztuki.

Według wspomnień Kornieja Czukowskiego Achmatowa w tym okresie opowiadała mu o żądaniach redakcji Literatury Radzieckiej – nie ma być mistycyzmu, nie ma być pesymizmu, nie ma być polityki. Poetka podsumowała to tak: Została już tylko rozpusta.

Okres wojny

Po rozpoczęciu oblężenia Leningradu nieoczekiwanie we wrześniu 1941 roku władze ewakuują ją przez Moskwę, Czystopol, Kazań do Taszkientu. T. Klimowicz podaje, że podobno był to skutek osobistego rozkazu Stalina dotyczącego ulubionej poetki jego jedynej córki Swietłany Alliłujewej.



Do Leningradu – nazwała go wtedy strasznym duchem udającym jej miasto – wróciła latem 1944 roku. Zamieszkała jak poprzednio w mieszkaniu byłego męża Punina (ze względu na brak innego lokum pozostała tam po rozwodzie) w Fontannym Domie (były pałac Szeremietiewa). W 1945 roku odwiedził ją tam dwukrotnie znany angielski polityk i dziennikarz pochodzenia żydowskiego, emigrant z Rosji, sir Isaiah Berlin.

Drugi okres radziecki

Rozpoczęty w 1940 roku powrót utworów poetki na łamy czasopism i książek nie trwał długo. Po serii entuzjastycznie przyjętych wystąpień na wieczorach twórczych w 1946 roku Achmatowa została, wraz z satyrykiem Michaiłem Zoszczenko, brutalnie zaatakowana w związku z tzw. sprawą czasopism Leningrad i Zwiezda. W postanowieniu WPK(b) z 14 sierpnia została potępiona za pustą bezideową poezję, pesymizm, schyłkowość, salonowy burżuazyjno-arystokratyczny estetyzm, sztukę dla sztuki, i w całości szkodzenie sprawie wychowywania młodego pokolenia. Postanowienie zawierało jedenaście punktów radykalnej naprawy sytuacji w ww. czasopismach, łącznie z natychmiastowym wysłaniem do Leningradu Żdanowa – formalnie dla udzielenia wyjaśnień i wskazówek. Za jedno z wyjaśnień można przyjąć wypowiedziane przez niego wtedy dosadne określenie Achmatowej, projekcji na poetkę wspominanego dalej stwierdzenia krytyka B. Eichenbauma, jako na wpół jawnogrzesznicy, na wpół mniszki (полу-блудница, полу-монашка). W wyniku wspomnianego postanowienia oraz obecności Żdanowa ogólne zebranie leningradzkiej inteligencji twórczej posłusznie zaakceptowało ocenę Achmatowej. Wstrzymano w konsekwencji druk już przygotowanych dwóch tomów jej poezji oraz wykluczono ją ze Związku Pisarzy Radzieckich (ZPR). Zakazano też jej wystąpień publicznych, podobno ze względu na spontaniczne wstawanie publiczności na jej wejście. Prawdopodobnie z tymi faktami związane jest pytanie Stalina: Kto zorganizował wstawanie?. Pytanie to obecnie wygląda humorystycznie, zwłaszcza że znany jest materiał Leningradzkiego Zarządu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, sporządzony w 1946 roku przez naczelnika Rodionowa. Wprost twierdzi on nie tylko o wielkiej popularności poetki za granicą, ale o olbrzymim autorytecie i popularności w kraju ze względu na twórczość i osobowość, także opinie, jak Kornieja Czukowskiego o tym, że jest spadkobierczynią Puszkina



Wkrótce, w 1949 roku, kolejny raz aresztowano i skazano na 10 lat obozu Lwa Gumilowa. Wprawdzie w 1950 roku przywrócono jej członkostwo w ZPR, ale w 1952 roku wysiedlono ja z Fontannego Domu do innego mieszkania. Dopiero w 1955 roku otrzymuje z Funduszu Literackiego (Литфонд) daczę na osiedlu pisarzy Komarowo – będzie ją nazywała „Budka”. W 1962 roku odwiedził ją tam Robert Frost.

Trzeci okres radziecki

W kolejnych latach stopniowo znikają z jej życia utrudnienia. Pojawiają się publikacje. W 1962 roku zostaje zgłoszona do Nagrody Nobla (ostatecznie nie otrzymała jej). Może też odbyć kilka podróży zagranicznych – do Włoch, na Sycylię w związku z otrzymaniem nagrody Taormina, oraz do Anglii po tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Oksfordzkiego.

W tym okresie interesuje się, opiekuje i w miarę możliwości wspiera młodych poetów, jak Naiman czy Josif Brodski.

Zmarła po czwartym zawale serca. Została pochowana z odprawieniem prawosławnych obrzędów pogrzebowych na cmentarzu w Komarowie, 44 km od Leningradu (obecnie Sankt Petersburg) w kierunku na Wyborg.

Charakterystyka dorobku

Początki twórczości i debiut

Rosyjska poezja zaistniała w jej dzieciństwie dzięki matce, która przekazywała jej wyuczone na pamięć wiersze Niekrasowa i Dzierżawina. Pierwszy wiersz napisała w 1900 roku pod wpływem jej ówczesnych poetyckich idoli – Racina, Puszkina i Boratyńskiego. Ze względu na ojca – zakazał stawiać tak szanowane nazwisko pod wierszami – zaczęła od 1910 roku podpisywać swoje utwory panieńskim nazwiskiem prababci ze strony matki Praskowii Fiedosiejewny Achmatowej (w małżeństwie Motowiłowej), mającej korzenie w szlacheckim rodzie Achmatowych i rodzie tatarskich książąt Czagajewych. Jak wspominała później sama Achmatowa, ogólnie poziom wierszy sprzed 1910 roku był tak opłakany, że nawet bez pamięci zakochany w niej Gumilow nie miał odwagi je chwalić. I dopiero, dalej według jej słów, przeczytanie korekty Cyprysowej szkatułki I. F. Annieskiego pozwoliło coś jej zrozumieć w poezji.

Debiutowała publicznie w 1907 roku wierszem Na jego ręce błyszczących pierścionków mnóstwo… (На руке его много блестящих колец…) podpisanym Anna G. nrze 2 w paryskim dwutygodniku Sirius wydawanym po rosyjsku przy udziale Gumilowa. Pierwsza publikacja w Rosji pod pseudonimem Achmatowa miała miejsce w 1911 roku – wiersz Stary portret (Старый портрет) w nrze 3 Czasopisma powszechnego (Всеобщий журнал).

Przed i bezpośrednio po 1917 r.

Achmatowa we wczesnym okresie twórczości oprócz walki o prawo naturalne, nie z łaski czy pobłażliwości, bycia przez kobietę twórcą (twórczynią) poezji, zajmowała się pogłębioną analizą psychologii wewnętrznej kobiety kochającej, a jednocześnie czy wbrew temu – osamotnionej, odepchniętej, zdradzonej. Wplatało się to w manifest akmeistów, twierdzących o powołaniu twórców do pokazywania realności ludzi i uczuć, osiąganiu szczytów i samospełnieniu się, i było odejściem zarówno od wizji dekadenckiej femme fatale, zaborczej i obojętnej w niszczeniu kochanka, jak i symbolistycznego obrazu bezcielesnej i lodowatej Pięknej Pani.

Według Michaiła Kuzmina poetka w tym czasie dzieliła się z czytelnikami umiejętnością pojmowania i miłowania rzeczy w ich metafizycznej więzi z przeżywanymi chwilami. Jak snopem światła wychwytywała związek jakiegoś przedmiotu – rękawiczki czy poświaty świec – z utworem, przedmiotu wydawałoby się odrzuconego i zepchniętego do niepamięci, ale dzięki temu przypomnieniu wywołującym nagły, przemożny, i tym bardziej błogi ból.

Poruszanie przez Achmatową, kobietę, takich kwestii, chociaż w sposób subtelny i aluzyjny, było przyjmowane w jej czasach jako śmiała erotyka, a nie jako liryka miłosna, jak oceniano to 100 lat później. Jednocześnie jej utwory były przeniknięte duchem, jak eufemistycznie mówi się nadal, mistycyzmu, co oznaczało bez wątpienia związek z religią prawosławną, związek silny i obecny w życiu poetki do końca życia. Takie utwory – z obu obszarów, czy wręcz splecione ze sobą – można odszukać w tomikach Wieczór i Różaniec. Odbiór takich utworów był niejednoznaczny, dla wielu stanowił szok, zwłaszcza wspomniane splecenie.

Zdarzenia dziejowe, które nastąpiły wkrótce – wojna i rok 1917 – wywarły przemożny wpływ na jej twórczość. J. Szymak-Reiferowa zauważa, że w jej poezji pojawiają się i pozostają jako niekończące się refleksje motywy odmiany losu. Jednocześnie nie jest to odwrót do przeszłości i żal po wieku złotym. Poetka uwypukla moment przełomu, chce zatrzymać tę chwilę aby dojść do sedna, praprzyczyny tej nieoczekiwanej i bolesnej zmiany. Wtedy ujrzały światło dzienne zbiory Białe ptaki, Ziele przydrożne i Anno Domini MCMXXI. W tym ostatnim zbiorze można znaleźć takie wersy wiersza Myślałem, że też taka jestem (А, ты думал – я тоже такая,): Przysięgam ci na Eden archanielski, na ikonę cudowną przysięgam, i na naszych nocy upojne mroki (Но клянусь тебе ангельским садом, чудотворной иконой клянусь, и ночей наших пламенных чадом). Krytyka zauważyła to jako kontynuację splecenia mistyki i erotyki (w ówczesnym pojęciu). B. Eichenbaum w pracy „Anna Achmatowa” wydanej w 1923 r. w Petersburgu tak pisze o stworzonych przez nią bohaterkach: … paradoksalna swą dwuznacznością (lub właściwie stanowiąca oksymoron) postać – i jawnogrzesznicy pełnej burzliwych namiętności, i żebrzącej mniszki mogącej wymodlić u Boga odpuszczenie. Takie porównanie w życiu poetki pojawi się w zupełnie innych okolicznościach, w roku 1946.

Wtedy też pojawiały się opinie diametralnie inne. N. Osiński w artykule Pędy trawy (Побеги травы) opublikowanym w Prawdzie w lipcu 1922 roku ogłosił Achmatową, po śmierci A. Błoka, pierwszym poetą Rosji.

Przemilczanie

Niezmienna tematyka poezji Achmatowej wywoływała nie tylko podane oceny. W realiach Rosji radzieckiej istotniejsze stały się słowa Lwa Trockiego z artykułu opublikowanego w Prawdzie 26 lipca 1923 roku. Mowa jest w nim o tym, że [jeszcze] nikt od poetów nie domaga się konkretnych tematów, mogą [jeszcze] pisać o czym tylko chcą, ale w takim przypadku muszą wiedzieć, że nowa klasa budująca nowy świat nie da im prawa nazywać się nowymi poetami. W następnych latach nie było ważne, kto powiedział powyższe słowa – praktyka od nich nie odbiegała. Poezja Achmatowej przestała być publikowana, a ją samą usunięto z oddziału pisarzy. Później, nawet w wydawanych w latach 80. XX wieku zbiorach jej poezji w związku z tym zdarzały się twierdzenia, ze w tym okresie poetka przeżywała kryzys twórczy, że zamilczała po śmierci Gumilowa. Wbrew temu poetka nadal tworzyła, część tych utworów znalazło się opublikowanych w końcu tomach, ale sporo zaginęło podczas ewakuacji i przeprowadzek.

A wkrótce ta poetka liryczna, duch i geniusz Srebrnego Wieku dotknęła spraw diametralnie innych. W tym okresie powstało Requiem. Związane jest ono z dwukrotnymi aresztowaniami jej jedynego syna, grozą terroru, atmosferą wielogodzinnych, milczących kolejek przed leningradzkim więzieniem śledczym na ulicy Szpalernej. Przyjmowano tam paczki dla uwięzionych, a przyjęcie paczki było jedynym znakiem, że aresztowany żyje. Achmatowa znacznie później doda do utworu wprowadzenie: W czasie strasznych lat terroru Jeżowa siedemnaście miesięcy spędziłam w kolejkach przez więzieniami. […] stojąca za mną kobieta z sinymi ustami […] ocknęła się z charakterystycznego dla nas wszystkich odrętwienia i szepnęła mi do ucha (tam wszyscy mówili szeptem): Możecie to opisać? Ja powiedziałam: Mogę. Wtedy coś w rodzaju uśmiechu prześlizgnęło się po tym, co niegdyś było jej twarzą.

Pod sam koniec tego okresu ukazał się w 1940 r. mały tomik poezji. Nie był wydarzeniem – utwory z wielu lat nie były inne niż już znane.

W tym samym roku Achmatowa rozpoczęła wieloletnią pracę nad Poematem bez bohatera, przejmującym zapisem popaździernikowych losów Rosjan. W międzyczasie napisała wiersz Męstwo (Мужество), opublikowany w 1943 roku przez Prawdę.

Ocena znaczenia

Przytaczane już opinie współczesnych Achmatowej krytyków i artystów o wielkości jej utworów i miejscu niej samej w Panteonie rosyjskiej poezji, poza zaprzeczaniem z pozycji ideologicznych, nie są kwestionowane. Jewgienij Jewtuszenko w antologii poezji rosyjskiej (Строфы века. Антология русской поэзии. Минск-Москва, Полифакт, 1995) stawia ją obok Maryny Cwietajewej mówiąc, że pewnie nigdy nie da się uznać, która była największą poetką rosyjską.

Publikacje

* Wieczór (Вечер), 1912
* Różaniec (Четки) 1914
* Białe ptaki (Белая стая), 1917
* Ziele przydrożne (Подорожник) 1921
* Anno Domini MCMXXI, 1922
* Z sześciu ksiąg (Из шести книг), 1940
* Wiersze wybrane (Избранное), 1943
* Wiersze (Стихотворения), 1958
* Wiersze 1909-1960 (Стихотворения 1909-1960), 1961
* Requiem (Реквием), 1962 (utwór powstał w latach 1935-1940)
* Poemat bez bohatera (Поэма без героя), 1962 (utwór powstał w latach 1940-1962)
* Bieg czasu. Wiersze 1909-1965 (Бег времени. Стихотворения 1909-1965), 1965

Bibliografia

* Анна Ахматова, Сочинения в двух томах, Москва, Художественная литература, 1987
* Klimowicz T., Przewodnik po współczesnej literaturze rosyjskiej i jej okolicach (1917-1996), TPPW, Wrocław 1996, s. 800, ISBN 83-7091-026-2

[pjotr]

Czeslaw Milosz and Joseph Brodsky

Fellowship of Poets



This intimate portrayal of the friendship between two icons of twentieth-century poetry, Czeslaw Milosz and Joseph Brodsky, highlights the parallel lives of the poets as exiles living in America and Nobel Prize laureates in literature. To create this truly original work, Irena Grudzinska Gross draws from poems, essays, letters, interviews, speeches, lectures, and her own personal memories as a confidant of both Milosz and Brodsky.

The dual portrait of these poets and the elucidation of their attitudes toward religion, history, memory, and language throw a new light on the upheavals of the twentieth-century. Gross also incorporates notes on both poets’ relationships to other key literary figures, such as W. H. Auden, Susan Sontag, Seamus Heaney, Mark Strand, Robert Haas, and Derek Walcott.

Irena Grudzinska Gross teaches in the Slavic Languages and Literatures Department at Princeton University.

[tufta]

[tufta]

Oct 10, 2010 10:13:26 GMT 1 pjotr said:

In heavy or joyless moments poetry can bring some ballance or joy.

As Once the Winged Energy of Delight



As once the winged energy of delight
carried you over childhood's dark abysses,
now beyond your own life build the great
arch of unimagined bridges.

Wonders happen if we can succeed
in passing through the harshest danger;
but only in a bright and purely granted
achievement can we realize the wonder.

To work with Things in the indescribable
relationship is not too hard for us;
the pattern grows more intricate and subtle,
and being swept along is not enough.

Take your practiced powers and stretch them out
until they span the chasm between two
contradictions...For the god
wants to know himself in you.

Rainer Maria Rilke

[pjotr]

Nice Rilke poem. I have read him in Dutch translation and in German.

A typical representative of the German speaking Prague residents.